زهره حیدرپور
به گزارش صنعت نما، به پاس دوران پیش از ویدیو که تلویزیون تنها رسانه دیداری در دسترس و کم هزینه بود و به پاس برهه ای که تمام فیلم های قدیمی و جدید ویدیویی را هزاران بار دوره کرده بودیم و شبکه همسایه و دنیای مجازی هم، چندان رشد نکرده بودند و خبری از فیلم ها و سریال های به روز در آنها نبود و تلویزیون هم در اوج برنامه سازی در تمام زمینه ها بود. به گونه ای که کمتر کسی فرصت می کرد تمام برنامه های این رسانه را تماشا کند. به حرمت تمام آن سال هایی که بخش مهمی از تاریخ زندگی ما را رقم زده. حالا که سالهاست از رونق افتاده و کمتر برنامه قابل توجهی در تلویزیون ساخته می شود و ساخت تله فیلم ها متوقف شده و ساخت سریال ها هم نیمه تعطیل است و خیلی ها سال هاست تلویزیون ندیدن را نوعی فضل و پُز می دانند. من همچنان دل در گرو تلویزیون دارم و منتظرم تا با شروع هر سریال جدیدی صدایم کند. گرچه هر بار خوراک خوبی نصیبم نمی شود اما همیشه هم بی نصیب نمی مانم. دلخوشی این روزهایم سریال حکم رشد است که تا کنون هجده قسمت از آن روی آنتن شبکه سه سیما رفته است. حکم رشد سومین تجربه ی کارگردانی حسین لفافیان است. دو کار قبلی را هم برای تلویزیون ساخته که یکی از این سریال ها هم کار مشترکی از ایشان و سید محسن یوسفی است. تحصیلکرده کارگردانی سینماست و در کارنامه اش تجربه ی تئاتر و دستیاری کارگردانی هم دیده می شود. حکم رشد یادآور فیلم ها و سریال های گنگستری است که دو باند خلافکار با هم بر سر ریاست آن محله می جنگند و پلیس هم با هر دوی آنها می جنگد. با این تفاوت که در ورژن آمریکایی این سریال ها نشان داده می شود که گرچه بعضی خلافکاران نسبت به بعضی دیگر مرام ها و معرفت هایی دارند اما در نهایت ذات خلاف و بزه حتی از انسان خوب هم یک هیولا می سازد اما حکم رشد در انتقال این مفهوم ناموفق بوده چنانکه ما از غلام جز آن پولی که به هاشم سپرده تا برایش در دیوار پنهان کند خلاف دیگری نمی بینیم و با آن تعصبی که نسبت به محله اش دارد و نمی خواهد به چنگ کافر بیفتد و چشم پاکی و وفاداری به خانواده و رفقا و گذشت و فداکاری نسبت به آنها و منع دیگران از کار خلاف بیشتر ما را یاد پهلوان های قدیم می اندازد تا خلافکاران. پهلوانانی که علیرغم ظاهر خشنشان و خلاف های جزیی، مردانی نیکوکار بودند. موسیقی متنی هم که گه گاه با حضور غلام شنیده می شود موسیقی زورخانه و پهلوانی است و مهر تاییدی است بر این مدعا. تا جایی که مخاطب، غلام را بیشتر از ذبیح پاشا و مامان توران دوست دارد. آنقدر عشق و احترام در روابط غلام جاری است که نمی توان به عنوان خلافکار پذیرفتش. به بیانی دیگر غلام برای خلافکار بودن زیادی خوب است. از این منظر سريال به جای نکوهش لاتی و بزهکاری که نمادش غلام است گویی آن را تبلیغ و تشویق می کند. در مقابل، چهره قانون که نماینده اش ذبیح پاشا و در درجه دوم مامان توران است بی رحم و سنگدل می نماید و هیچ گونه راه برگشت و توبه ای پیش روی غلام قرار نمی دهد. هیچ کجا از در آشتی درنمی آید و برخلاف آنچه می گوید که انگیزه شخصی نیست. تماشاگر را برآن می دارد که برعکس، گویا ذبیح با برادرش خصومت شخصی دارد نه قصد اصلاح و امنیت بخشی به محله قدیمی اش. بازی مجتبی فلاحی و شخصیت پردازی آن توسط سعید نعمت الله شخصیت ذبیح را چندان باور پذیر نمی کند و هم ذات پنداری تماشاگر را برنمی انگیزد. اگر سازندگان حکم رشد مصداق های بیشتر و نزدیک تری از خلاف های غلام و افشین کافر و قربانیان این جرایم را به نمایش می گذاشتند آن بخشش ناپذیری و بی گذشت بودن سرهنگ پاشا نه تنها برای مخاطب توجیه پذیر و پذیرفتنی می شد بلکه به تماشاگر نیز منتقل می شد و خود، در انتظار و مشتاق عقوبت دیدن اراذل بود. درباره سابقه رابطه این دو برادر هم اگر به جای این همه دیالوگ و پرگویی از چند فلاش بک استفاده می شد بسیار گویا تر بود. انتخاب شخصیت مامان توران به عنوان حلقه وصل این دو برادر، دلنشین و دوست داشتنی ست و بازی درخشان و جاندار ثریا قاسمی و خلق لحظات عاطفی و همچنین لحظات به شدت تلخ و استفاده عالی ایشان از میمیک صورت و چشم ها با توجه به کسالت های مربوط به سنشان ستودنی است. بیماری غلام به عنوان نمادی از روبه زوال رفتن دوره لات و لات بازی و در نهایت چیرگی قانون، انتخاب خوبی ست و در سریال جا افتاده است. زوج های سریال همه عاشقند چه خلافکار، چه پلیس، چه مردم عادی. سریال، آکنده از دیالوگ های عاشقانه است که اگزجره هایش به دلنشین هایش می چربد. اگر یکی از زوج ها زندگی ناموفقی داشت این یک دستی کسالت بار عاشقانه شکسته می شد و به داستان فرعی چالش برانگیزی در کنار داستان اصلی تبدیل می شد که در موقع خود می توانست حتی به داستان اصلی تبدیل شود. آهنگ تیتراژ پایانی با صدای خوب رضا یزدانی و ترانه اش کاملا با داستان هم نواست و روی سريال می نشیند. در مجموع، بزرگترین مزیت سریال حکم رشد فیلمنامه خوب سعید نعمت الله است. داستانی ماجرا محور که با نگاهی به فرهنگ ایرانی، نوشته شده اما خوب کارگردانی نشده است. به نظر می رسد لفافیان جهان داستان را خوب نشناخته. رد پای تجربه زیسته و تحقیق که دو منبع مناسب برای ساخت هر اثر داستانی است را در این کار نمی بینیم. جنسِ بازی بازیگران و طراحی لباس ها بیش از هر عاملی حکایت از این عدم ارتباط دارد. بازیگران نقش های اصلی، نقش آفرینان ارزنده صحنه تئاترند و از پس آنچه کارگردان از ایشان خواسته برآمده اند اما نقشی که خوب نوشته نشده، خوب کارگردانی نشده و مابه ازای منطقی در جامعه ندارد مسلما خروجی ضعیفی خواهد داشت. نوع پوشش خلافکارها در چنین محله هایی با آنچه در حکم رشد می بینیم متفاوت است. به طور مثال هیچ چیز افشین کافر به یک کفتر باز شبیه نیست نه لباس هایش نه رفتارش. زیبا چاپاری هم به عنوان یک خلافکار و همسر کافر هم شاهد دیگری بر این مدعاست. البته ضعف شخصیت پردازی نویسنده را هم نباید نادیده گرفت. گرچه شخصیت پردازی های حکم رشد جای کار دارد اما آن قدر داستان پرماجراست و آن قدر در هر قسمت پرگره و پر فراز و فرود است که ریتم را بالا نگه می دارد و بیننده را علیرغم کاستی های ذکر شده پای تلویزیون می نشاند. پرشخصیت بودن این سریال و خوب از پس اداره این حجم از کاراکتر و بازیگران برآمدن را هم باید به نقاط قوت آن، هم برای نویسنده و هم کارگردان افزود. چشم هایم را که می بندم شخصیت های حکم رشد را می بینم که به زمانی در قدیم سفر کرده اند. دورانی که هنوز در محله ها پهلوان ها حرف اول و آخر را می زدند. آنجا از غلام، پهلوان خوبی درآمده. توانسته از خلاف هایش دست بکشد و با ذبیح هم دست برادری بدهد و دو برادر پشت به پشت هم، شر افشین کافر را از محله کم کنند. سیب حکم رشد تا پایین آمدن قرار است هزار چرخ بخورد. باید منتظر ماند و دید با چه چیزی غافلگیر خواهیم شد.
پایان خبر /
