پویا مهرابی
در حقوق بین الملل و روابط بین کشورها گاهی دو کشور با مذاکره و گفت و گو به نتیجه نمی رسند. در نتیجه سعی می کنند با ایجاد تنش و تشدید آن طرف مقابل را وادار به تسلیم کنند. این شرایط احوال امروز ایران و آمریکا است که هر کدام سعی دارند با تشدید تنش طرف مقابل را وادار به کوتاه آمدن کند. اگر تحریم اقتصادی آمریکا را جنگ اقتصادی بدانیم، مذاکره بدون قید و شرط که از طرف آمریکا مطرح می شود، معنی به جز تسلیم نمی دهد. البته سیاست افزایش بحران شیوه پر ریسکی است و ممکن است به برد-برد یا باخت-باخت بی انجامد. در هر حال ایران با توجه به تصمیم همه بازیگران اصلی سیاست در داخل کشور، وارد این مرحله شده است و چاره ای ندارد تا آخر به آن ادامه دهد. البته در این بین کشورها یا گروه هایی هستند که از افزایش تنش در منطقه نفع می برند؛ پس سعی می کنند به طرق مختلف تنش در منطقه را افزایش دهند. پس با توجه به زیاد بودن مولفه های تاثیر گذار؛ ایران باید گام هایش را حساب شده و صحیح بردارد چون به نظر نمی رسد هیچ راه بازگشتی در این سیاست وجود داشته باشد و شب های سخت بیشتری خواهیم داشت. چون هر طرف که اول کوتاه بیاید بازنده اصلی خواهد بود. برای تعریف ملموس تر سیاست افزایش تنش می توان گفت اگر آمریکا فردا تمام تحریم ها را لغو کند، شاید ایران حاضر به مذاکره نباشد و یا اگر ایران کوتاه بیاید آمریکا بر خواسته هایش بیفزاید.
با توجه به صبر راهبردی یک ساله ایران، در دنیا این گونه برداشت می شود که مقصر اصلی افزایش تنش آمریکا است. همچنین ایران به گونه ای گام بر می دارد که درهای مذاکره پشت سرش باز بماند. به عنوان مثال در بخش افزایش تنش در حوزه توافق هسته ای که مسئولیت آن به وزارت امور خارجه سپرده شده است. ایران فعلا مواردی از برجام را نقض کرده که در صورت گشایش و رسیدن به خواسته های حداقلی خود (فروش نفت)، سریع می تواند به وضعیت قبل از نقض برجام برگردد. به عنوان مثال فردا سطح اورانیوم 67/3 درصد ایران از مرز 300 کیلوگرم عبور خواهد کرد و بعد از آن ایران به سطح 67/3 پایبند نخواهد بود. باید توجه داشت که این افزایش درصد با سطح 20 درصد که بسیار خطرناک است تفات دارد. پس وزارت امور خارجه در حوزه محوله خود بسیار هوشمندانه عمل می کند و درهای مذاکره را باز گذاشته است و هر زمان به حداقل خواسته خود که فروش نفت و دریافت پول آن است برسد می تواند میزان اورانیوم را به زیر 300 کیلو کاهش دهد یا اورانیوم غنی شده بیش از 67/3 درصد را با اورانیوم کمتر غنی شده قاطی کند تا غلظت را کاهش دهد. اما مرحله سوم کاهش تعهد ها تصمیم گیری سختی خواهد بود و آن زمانی است که برگشت به توافق به راحتی دو مرحله اول نخواهد بود. پس اگر توافق هسته ای را بر پایه چهار ستون فرض کنیم فعلا ایران سطح 300 کیلو گرم و در آینده نزدیک غنی سازی سطح 67/3 را نقض خواهد کرد. در نتیجه هفته آینده آژانس بین المللی اتمی اعلام خواهد کرد که ایران به تعهداتش پایبند نبوده است و اروپا هم به ایران اولتیماتوم خواهد داد همه این موارد در جهت همان سیاست افزایش تنش اتفاق خواهد افتاد.
در شرایط فعلی به نظر نمی رسد اینستکس بدون دریافت پول نقد چندان برای ایران جذاب باشد و اگر هفته آینده اروپا بگوید که تبادل کالا با کالا محقق شده است و کمک های بشر دوستانه در راه است، ایران خواهد گفت تنها زمانی مورد پذیرش ما خواهد بود که پول نفت را دریافت کنیم.
آیا اروپایی ها برای حفظ برجام نمی خواهند گام موثری بردارند. آیا نمی خواهند بهای پایبندی ایران به برجام و کاهش تنش را بپردازند! شاید باید به اروپا بگوییم اگر نمی توانید نفت بخرید پول آن را که می توانید بپردازید!
پایان یادداشت/
